Wieliczka
Administracja: Miasto liczy 22 086 mieszkańców. Powierzchnia miasta wynosi 13,41 km². Miejscowość rozwijała się od XIII w. jako ośrodek wydobywczy. Miasto ma głównie funkcję typowo turystyczną (kopalnia soli). Miasto znane jest z unikatowej wskali świata kopalni soli, którą odwiedza ponad 1 mln turystów rocznie.
Położenie: Miasto leży w środkowej części województwa małopolskiego, w zachodniej części powiatu wielickiego, w północno-zachodniej części gminy Wieliczka. Znajduje się w obrębie Małopolski jako krainy historycznej. Były to też tereny ziemi krakowskiej.
Historia: Pierwsze odkryte ślady warzelnictwa pochodzą z IX w. Powstawały wtedy pierwsze warzelnie soli, czerpiące solankę ze źródeł. Prawdopodobnie pierwszymi osadnikami była ludność z plemion celtyckich. W późniejszych latach zostali oni wyparci przez ludność słowiańską. Znaczenie osady górniczej wzrosło po przeniesieniu stolicy Polski z Gniezna do Krakowa przez Kazimierza Odnowiciela. Warzelnie przynosiły wielkie dochody, których książę potrzebował na utrzymywanie dworu wraz z drużyną oraz odbudowę zniszczonego kraju.
Kopalnia soli: W 1976 roku kopalnia wpisana została do krajowego rejestru zabytków. Dwa lata później wpisana przez UNESCO na pierwszą Listę światowego dziedzictwa. W 1989 roku Kopalnia Soli „Wieliczka” poszerzyła Listę Światowego Dziedzictwa Zagrożonego, z której została skreślona w 1998 roku. Od 1994, to także pomnik historii Polski. 30 czerwca 1996 roku zaprzestano całkowicie eksploatacji złoża. Kopalnia soli Wieliczka w 2007 r. w plebiscycie „Rzeczpospolitej” została uznana za jeden z siedmiu cudów Polski, zdobywając największą liczbę głosów.
Wielicka kopalnia liczy 9 poziomów, z których pierwszy – poziom Bono – sięga na głębokość 64 metrów, zaś ostatni leży 327 metrów pod powierzchnią Ziemi. Łączna długość chodników łączących około 3000 wyrobisk (chodników, pochylni, komór eksploatacyjnych, jezior, szybów, szybików) przekracza 300 km. Kubatura zespołu wyrobisk to ok. 7,5 mln m³.
Trasa turystyczna kopalni:
Komora Mikołaja Kopernika
Kaplica św. Antoniego
Komora Janowice
Komora Kazimierza III Wielkiego
Komora Józefa Piłsudskiego
- (...)
Miejsca warte zwiedzenia:
- Zamek Żupny
- Pałac Konopków
- Pałac Przychockich
- Sztygarówka
- Ogród Żupny
